ترجمه و شرح حدیث به فارسی:
این حدیث بر این نکته تأکید دارد که زمان دقیق روز قیامت، علمی است که منحصراً در اختیار خداوند است. واکنش شدید جبرائیل (ع) بر اهمیت عظیم و رازگونگی این رویداد تأکید می‌کند. پیام واضح است: انسان‌ها نباید نگران زمان دقیق آن باشند، بلکه باید بر آماده‌سازی روحی خود تمرکز کنند، زیرا قیامت به طور ناگهانی فرا خواهد رسید.
این حدیث که توسط امام جعفر صادق (ع) روایت شده است، تعامل مهمی را بین حضرت عیسی (ع) و فرشته جبرائیل (ع) در مورد زمان قیامت (یوم القیامه) بازگو می‌کند.
شرح حدیث:
پرسش: حضرت عیسی (ع) که غالباً به “روح خدا” ملقب است، از فرشته جبرائیل (ع) که به رساندن پیام‌های الهی مشهور است، در مورد زمان دقیق وقوع روز قیامت پرسید.
واکنش شدید جبرائیل: جبرائیل (ع) هنگام شنیدن این پرسش، واکنشی شدید از خود نشان داد. چنان با شدت به لرزه افتاد که از هوش رفت. این واکنش، سنگینی عظیم و ماهیت ناشناخته این دانش الهی را آشکار می‌کند. این امر تأکید می‌کند که حتی یک فرشته بزرگ که از بسیاری از اسرار الهی آگاه است، این اطلاعات خاص را نداشت.
پاسخ جبرائیل: هنگامی که جبرائیل (ع) به هوش آمد، با نقل آیه‌ای از قرآن کریم (6:۶۳، و آیاتی مشابه مانند ۱۶:۷۷ و ۲۷:۶۵) به حضرت عیسی (ع) پاسخ داد: «و آنچه در آسمانها و زمین است از آنِ اوست. و ساعت (قیامت) نمی‌آید مگر ناگهان.»
«کسی که مورد پرسش قرار گرفته، داناتر از سؤال‌کننده نیست»: این عبارت که به جبرائیل (ع) نسبت‌داده‌شده، از دیدگاه او تأکید می‌کند که هم او (کسی که پرسیده شده) و هم عیسی (ع) (کسی که پرسیده) به طور یکسان از زمان دقیق آن بی‌اطلاع هستند. این به معنای کم‌اهمیت دادن به مقام آنها نیست، بلکه نشان می‌دهد که این دانش منحصراً نزد الله است.
«و آنچه در آسمانها و زمین است از آنِ اوست»: این جمله قدرتمند، حاکمیت الله را تقویت می‌کند. ازآنجایی‌که او خالق و مالک تمام هستی است، زمان وقوع هر رویدادی در مخلوقات او، به‌ویژه اوج‌گرفتن همه چیز، صرفاً به اراده و دانش الهی او بستگی دارد.
«و ساعت (قیامت) نمی‌آید مگر ناگهان»: این بخش از پاسخ مستقیماً به پرسش “چه زمانی” پاسخ می‌دهد و ماهیت آن را بیان می‌کند - که به طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی فرا خواهد رسید. این یک مضمون تکراری در متون اسلامی است که به‌عنوان یادآوری برای بشریت عمل می‌کند تا همیشه برای حسابرسی نهایی خود آماده باشند.
نکات کلیدی:
دانش انحصاری الله: این حدیث قویاً بیان می‌کند که زمان دقیق قیامت از جمله اسرار غیب است که فقط الله متعال از آن آگاه است. نه پیامبران و نه فرشتگان این دانش را ندارند.
فروتنی و عظمت: واکنش جبرائیل (ع) که با لرزش و بیهوشی همراه بود، عظمت و شکوه روز قیامت و احترام عمیقی را که حتی برجسته‌ترین مخلوقات در برابر قدرت و علم الله دارند، نشان می‌دهد.
دعوت به آمادگی: بیان اینکه قیامت “به طور ناگهانی” فرا خواهد رسید، دعوتی مستقیم به مؤمنان است تا زندگی خود را در حالتی از آمادگی دائمی برای حسابرسی سپری کنند و بر اعمال نیک و اطاعت از اوامر الهی تمرکز نمایند.
جایگاه پیامبران و فرشتگان: درحالی‌که آنها پیامبران و فرستادگان منتخب و گرامی خداوند هستند، دانش آنها محدود به فرمان الهی است که بر برتری مطلق علم خداوند تأکید می‌کند.
نکته ی پایانی
این حدیث یادآور اسرار الهی و اهمیت زندگی بر پایه ایمان و آمادگی است، نه اینکه خود را درگیر زمان دقیق رویدادهایی کنیم که صرفاً در دایره علم الهی قرار دارند.
