شرح حدیث:
از حضرت عیسی بن مریم علیهالسلام روایت شده که فرمود:
«لاَ تُكْثِرُوا الكَلامَ فِي غَيْرِ ذِكْرِ اللَّهِ
فَإِنَّ الَّذِينَ يُكْثِرُونَ الكَلامَ قَاسِيَةٌ قُلُوبُهُمْ وَلَكِنْ لاَ يَعْلَمُونَ»
ترجمه روان و دقیق:
«زیاد سخن گفتن در غیر یاد خدا را ترک کنید،
چرا که کسانی که بیجهت بسیار سخن میگویند، دلهایشان سخت میشود،
ولی خودشان نمیدانند.»
شرح و تبیین عمیق:
این کلام حضرت مسیح علیهالسلام یکی از تیزترین تشخیصهای معنوی درباره بیماری پنهان قلب است.
چرا حرف زدن زیاد (در غیر ذکر خدا) قلب را سخت میکند؟
۱. پرحرفی، حجاب بین قلب و خداست
هر کلمهای که از دهان بیرون میآید و در آن نام خدا و یاد خدا نیست، یک پرده نازک روی قلب میکشد. هزاران کلمه بیهوده = هزاران پرده = قلب سیاه و سخت.
۲. پرحرفی، نشانی از غفلت دائمی است
کسی که مدام حرف میزند، مدام در حال «فرار از سکوت» است. سکوت، محل ورود نور الهی به قلب است. کسی که از سکوت میترسد و مدام حرف میزند، در حقیقت از مواجهه با خودش و با خدا فرار میکند.
۳. پرحرفی، مادر غیبت، دروغ، ریا، تمسخر و خودنمایی است
بیشتر گناهان زبانی از همین پرحرفی شروع میشود. دهانی که بسته نباشد، دیر یا زود به گناه زبانی آلوده میشود.
۴. سخت شدن قلب، خطرناکترین بیماری است که انسان خودش متوجه آن نمیشود
ترسناکترین بخش حدیث همین جمله آخر است: «وَلَكِنْ لاَ يَعْلَمُونَ»
یعنی خود فرد فکر میکند قلبش زنده است، شوخی میکند، میخندد، گریه میکند، اما در حقیقت قلبش مثل سنگ شده و خودش خبر ندارد! این بدترین نوع مرگ قلب است: مرگی که صاحبش احساس نمیکند.
نمونههای عینی از زندگی:
- خیلی از ما شبها در گروههای خانوادگی یا دوستانه ساعتها چت میکنیم و جوک میفرستیم و حرفهای بیهوده میزنیم. صبح که برای نماز برمیخیزیم، میبینیم قلبمان مثل سنگ است، هیچ لذتی از نماز نمیبریم، اشک نمیآید؛ دقیقاً مصداق همین حدیثیم.
- علما میگویند: «بزرگترین علت قساوت قلب جوانان امروز، همین پرحرفی در فضای مجازی است.» ساعتها حرف، استوری، کامنت، لایو، بدون اینکه یک بار نام خدا بیاوریم.
راه درمان طبق این حدیث و روایات اهلبیت:
۱. سکوت طلایی را تمرین کنیم
امام رضا علیهالسلام: «الصَّمتُ بابٌ من أبواب الحكمة»
سکوت، دری از درهای حکمت است.
{الكافي : 2 / 113 / 1 ، قرب الإسناد : 369 / 1321}
۲. قبل از هر حرف، از خودمان بپرسیم: «این کلمه یاد خداست یا یاد غیر خدا؟»
۳. ذکر زبانی را جایگزین پرحرفی کنیم
به جای حرف زدن بیهوده، مدام بگوییم:
- لا إله إلا الله
- سبحان الله
- الحمدلله
- الله أكبر
- صلوات
۴. شبها قبل از خواب، حساب کلماتمان را بکنیم
عَن أبِى الحَسَنِ الماضِى عليه السلام: لَيْسَ مِنّاَ مَنْ لَمْ يُحاسِبْ نَفْسَهَ كُلَّ يَوْمٍ فَاِنْ عَمِلَ حَسَنا استَـزادَ اللّه َ وَاِنْ عَمِلَ سَيِّئَا اسْتَغْفَرَاللّه َ مِنْهُ وَتابَ اِلَيْهِ.
امام كاظم عليه السلام فرمود: كسى كه هر روز به حساب خود نرسد، از ما نيست. پس اگر كار نيك كرده است، از خداوند توفيق بيشتر آن را بخواهد، و اگر كار بـد كرده است، از آن كار استغـفار كند و به سوى خـدا توبه نمايد.
[وسائل الشيعه، ج 11 ص 377.]
5. تلاش هر روز برای بهتر شدن و زینت اهل بیت بودن
قال الامام ابو عبد الله(ع):
معاشر الشیعة!
کونوا لنا زینا، و لا تکونوا علینا شینا.
قولوا للناس حسنا، و احفظوا السنتکم و کفوها عن الفضول و قبیح القول.
امام صادق (ع) فرمود:
ای گروه شیعه! شما، مایه ی زینت و زیبایی ما باشید، نه این که باعث سرزنش ما خاندان شوید.
با مردم، به نیکی سخن بگویید و مراقب زبان خود باشید و آن را، از گفتار بیهوده و سخن زشت، باز دارید.
{وسائل الشیعة 8: 535 ح 18.}
پیام نهایی:
این کلام حضرت عیسی علیهالسلام یک هشدار مهربانانه و در عین حال وحشتناک است:
ممکن است ما خیلی مذهبی باشیم، نماز بخوانیم، روزه بگیریم، اما چون زبانمان را نگه نداشتهایم، قلبمان مرده باشد و خودمان نفهمیم!
خداوند در قرآن هم دقیقاً همین را فرمود:
«وَلاَ تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ»
(و مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند، پس خدا هم خودشان را از یادشان برد - حشر/۱۹)
پس تا فرصت داریم، زبانمان را نگه داریم، سکوت کنیم، ذکر بگوییم، تا قلبمان زنده بماند و بفهمیم که هنوز زندهایم.
;
