63158

شرح حدیث:

امام سجاد علیه‌السلام فرمود:

مردی نزد علی بن الحسین علیه‌السلام آمد و از مسائل فقهی پرسید.
امام جواب داد.
دوباره برگشت و همان مسائل یا مسائل مشابه را پرسید.
امام زین العابدین علیه‌السلام فرمود:

«مَكْتُوبٌ فِي الْإِنْجِيلِ:
لاَ تَطْلُبُوا عِلْمَ مَا لاَ تَعْلَمُونَ وَلَمَّا تَعْمَلُوا بِمَا عَلِمْتُمْ
فَإِنَّ الْعِلْمَ إِذَا لَمْ يُعْمَلْ بِهِ لَمْ يَزْدَدْ صَاحِبُهُ إِلاَّ كُفْراً
وَلَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلاَّ بُعْداً»

ترجمه روان :
در انجیل نوشته شده است:
 تا بدان چه دانسته ايد عمل نكرده ايد از آنچه نميدانيد نپرسيد،
چرا که دانشی که به آن عمل نشود، صاحبش را جز کفر و ناسپاسي نمی‌افزاید
و جز  دوری از خدا و فاصله برای او به ارمغان نمی‌آورد.»

شرح عمیق:

این کلام یکی از تلخ‌ترین و در عین حال شفابخش‌ترین هشدارهای اهل‌بیت علیهم‌السلام درباره «علم بی‌عمل» است.

۱. علم بدون عمل = سم کشنده
علم مثل شمشیر دو لبه است:

• اگر به آن عمل کنی → کلید بهشت
• اگر عمل نکنی → سند محکومیتت در قیامت

۲. علم بی‌عمل، کفر می‌آورد
چرا؟ چون وقتی انسان بداند و عمل نکند:

• دلش سیاه‌تر می‌شود
• به تدریج توجیه می‌کند
• کم‌کم منکر حکم خدا می‌شود
• در نهایت کافر عملی و گاهی کافر اعتقادی می‌شود

۳. هر چه علم بیشتر، حجت سنگین‌تر
امام صادق علیه‌السلام:
«مَنْ عَلِمَ فَلَمْ يَعْمَلْ كُلِّفَ مَا لَمْ يُكَلَّفْ مَنْ لَمْ يَعْلَمْ»
کسی که بداند و عمل نکند، به چیزی مکلف می‌شود که جاهل مکلف نیست.

کلام وحشتناک امیرالمؤمنین علیه‌السلام:

«العَالِمُ إِذَا لَمْ يَعْمَلْ بِعِلْمِهِ زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنِ القُلُوبِ كَمَا يَزِلُّ المَاءُ عَنِ الصَّفَا»
عالم وقتی به علمش عمل نکند، نصیحتش از دل‌ها می‌لغزد، همان‌طور که آب از سنگ صاف می‌لغزد.

راه درمان فوری:

امام سجاد علیه‌السلام در همین مجلس به ما یاد داد:
اول به آنچه می‌دانی عمل کن، بعد دنبال علم جدید برو.
یعنی:

• اگر نمازت درست نیست، اول نمازت را درست کن، بعد برو حدیث بخوان
• اگر غیبت می‌کنی، اول زبانت را نگه دار، بعد برو کلاس اخلاق
• اگر هنوز خمس ندادی، اول خمس بده، بعد برو فقه بخوان

پیام عملی امروز:

از همین امشب یک کاغذ بردار و بنویس:
«چه چیزهایی می‌دانم و هنوز عمل نکردم؟»
(نماز اول وقت، خمس، غیبت نکردن، صله رحم، حجاب، نگاه پاک، صداقت در معامله…)

اول یکی‌یکی آن‌ها را درست کن.
بعد برو سراغ علم جدید.
وگرنه هر چه بیشتر بدانی، فقط حجت خدا بر تو سنگین‌تر می‌شود و در قیامت بدبخت‌تر می‌شوی.

خداوندا! به حق زین العابدین علیه‌السلام، علم ما را با عمل همراه کن و ما را از علمای بی‌عمل قرار مده. آمین.

منابع روایت:

• بحارالأنوار، ج ۲، ص ۳۷ و ج ۷۵، ص ۱۶۸
• تفسیر الإمام العسکری علیه‌السلام، ص ۳۴۳
• مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۱۸۳
• میزان الحکمة، ج ۷، ص ۳۱۵ (باب العلم)