احادیث دوستان_2125,همنشین_1510,همنشینی_356

شرح حدیث: «مَن نُجالِسُ إذا؟»

این حدیث زیبا از عیسی بن مریم علیه‌السلام است که حواریون از او می‌پرسند: «یا روحَ الله! پس با چه کسی هم‌نشین شویم؟»

پیامبر خدا در پاسخ، سه ویژگی طلایی برای دوست و هم‌نشین حقیقی بیان می‌کند:

«مَن یُذَکِّرُکُمُ اللّهَ رُؤیَتُهُ، و یَزیدُ فی عِلْمِکُم منطِقُهُ، و یُرَغِّبُکُم فی الآخِرَةِ عَمَلُهُ»

ترجمه روان:
«کسی که دیدنش شما را به یاد خدا بیندازد، سخنش به علمتان بیفزاید، و عملش شما را به آخرت مشتاق کند.»

توضیح سه معیار به زبان ساده:

1. یُذَکِّرُکُمُ اللّهَ رُؤیَتُهُ
   همین که او را می‌بینی، دلت هوای خدا می‌کند. چهره‌اش، آرامشش، لباسش، رفتارش، حتی سکوتش یاد خدا می‌اندازد. انگار با دیدنش غفلت از دلت می‌پرد. این شخص خودش یک «آیه ای سیّار» است؛ مثل اینکه با دیدنش به یاد خدا می افتی.
2. یَزیدُ فی عِلْمِکُم منطِقُهُ
   وقتی حرف می‌زند، چیزی یاد می‌گیری. حرفش یا قرآن است، یا حدیث، یا نکته‌ای از زندگی که ریشه در حکمت الهی دارد. بیهوده‌گویی نمی‌کند، غیبت نمی‌کند، شوخی‌های بی‌جا نمی‌کند. هر جمله‌اش یک پله تو را به خدا نزدیک‌تر می‌کند.
3. یُرَغِّبُکُم فی الآخِرَةِ عَمَلُهُ
   عملش آتش به دلت می‌زند برای آخرت. می‌بینی چگونه نمازش را اول وقت می‌خواند، چگونه صدقه می‌دهد بدون اینکه منت بگذارد، چگونه از گناه دوری می‌کند حتی وقتی کسی نمی‌بیند. این عمل او تو را نزد خودت شرمنده می‌کند و تو هم مثل او مشتاق بهشت می شوی.

نتیجه‌گیری:

این حدیث در حقیقت یک «فیلتر طلایی» برای انتخاب دوست و رفیق است. عیسی علیه‌السلام به ما می‌گوید:
اگر کسی این سه ویژگی را نداشت، حتی اگر خیلی بامعرفت، پولدار، خوش‌صحبت یا فامیل نزدیکت باشد، هم‌نشینی مداوم با او ضرر دارد. و اگر کسی این سه ویژگی را داشت، حتی اگر غریبه باشد، فقیر باشد، کم‌حرف باشد، نزدیک شدن به او غنیمت است.

از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده است که فرمودند:

خَيْرُ اِخْوانِكَ، مَنْ سارَعَ اِلىَ الْخَيْرِ وَ جَذَبَكَ اِلَيْهِ، وَ اَمَرَكَ بِالْبِرِّ وَ اَعانَكَ عَلَيْهِ.

برترين دوست و برادر تو كسى است كه در كار خير سبقت گيرد و تو را هم بسوى خير بكشاند، و تو را به نيكى فراخواند و يارى كند.

خَيْرُ مَنْ صَحِبْتَ مَنْ وَلَّهَكَ بِالاُْخْرى، وَ زَهَّدَكَ فِى الدُّنْيا، وَ اَعانَكَ عَلى طاعَةِ الْمَوْلى.

 بهترين دوست تو كسى است كه تو را شيفته آخرت كند، و نسبت به دنيا بى رغبت كند و تو را در فرمانبردارى از خدا كمك كند.

در مقابل حضرت امیر اجتناب از دوستی با برخی افراد هم سفارش فرموده اند

عَنْ اَبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلام قالَ: كانَ أَميرُالْمُؤْمِنينَ عليه السلام إذا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قالَ : يَنْبَغى لِلْمُسْلِمِ اَنْ يَتَجَنَّبَ مُواخاةَ ثَلاثَةٍ: اَلْماجِنِ الْفاجِرِ، وَ الاَْحْمَقِ، وَالْكَّذابِ.

امام صادق عليه السلام فرمود: هر زمان امير مؤمنان عليه السلام به منبر مى رفت، مى فرمود: شايسته است مسلمان از رفاقت با سه نفر دورى كند: پرروى بى باك تبهكار، احمق و دروغگو.

خداوندا! به حق روح‌الله، ما را با کسانی محشور کن که دیدنشان، گفتارشان و کردارشان ما را به تو نزدیک‌تر کند. الهی آمین.

 

;

آغاز یک ماه بندگی، صفا و برکت که بنا به فرموده پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم ابتدایش رحمت، میانه‌اش مغفرت و پایانش اجابت است (بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۲) و «ان ابواب السماء تفتح فى اول لیلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر لیلة منه؛ درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مى‏شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد (بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۴). «لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یكون رمضان السنة؛ اگر بنده «خدا» مى‏دانست كه در ماه رمضان چیست [چه بركتى وجود دارد] دوست مى‏داشت كه تمام سال، رمضان باشد (بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۶). پس این ماه مبارک را دریابیم. پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم همچنین فرمودند: شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّه‏ُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَكَةِ؛ ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهی است كه خداوند در آن حسنات را ‌می‌افزاید و گناهان را پاك می‏كند و آن ماه بركت است (بحارالأنوار، ج ۹۶، ص ۳۴۰، ح ۵).;

معنای روایت این نیست که ایمان بر این سه خِصلت منحصر است؛ بلکه مراد این است که وجود این سه خصلت در هر فردی، حاکی از جمع همه «خِصال ایمان» ، در اوست. چون هر یک از اینها، متوقّف بر مجموعه‌ای از صفات نیک و کاشف از آنهاست. اول اینکه، خشنودی و ابراز محبتِ کسی نسبت به او، وی را به باطل سَوق ندهد که موجب شود به ناحق از آن شخص دفاع کند.

و دوم؛ غَضب و ابراز خشم از سوی دیگران، او را در قضاوت به خروج از حق و برخوردهای غلط نکشاند؛

درحکمتی از امام صادق عَلَیْهِ‌السَّلام آمده است: اَلْغَضَبُ‏ مَمْحَقَه لِقَلْبِ‏ الْحَکیمِ‏ وَ مَنْ لَمْ یَمْلِکْ غَضَبَهُ لَمْ یَمْلِکْ عَقْلَهُ

غضب از بین برنده دل (عقل) انسان حکیم است وهر کسی که مسلط بر خشمش نباشد، مالک بر عقلش نخواهد بود.

حتی انسان حکیم و دانشمند که کارهای خود را از روی حکمت، فکر و تأمّل انجام می‏دهد، اگر خشمگین شود، بنای حکمتش ویران می‏‏شود. خلاصه؛ خشم و غضب، بلای سختی برای انسان است. هنگامی که آتش خشم در وجود آدمی شعله‌ور می‏شود، همه ارزش‏ها مانند حکمت و عقل و ... را که در وجود اوست نابود می‏کند.

مطلب سوم هم این است که در هنگام قدرت، کارهایی را که حقّ او نیست مرتکب نشود. اگر هدف انسان در هنگام قدرت یافتن، رسیدن به منافع مادی باشد، این قدرت، بزرگترین بدفرجامی و نِکبَت برای او خواهد بود. کسانی که قدرت، مَنصب و مقام را برای دنیای خود و بهره‏مندی‏ و پُرکردن کیسه‏هایشان می‏طلبند، وقتی منافعشان با منافع مردم اصطکاک و تعارض پیدا می‌کند، دیگر نمی‌توانند به نفع مردم کار کنند.

بله، «قدرت» به خودی خود نه «نعمت»است و نه «نِقمت» و عذاب؛ اگر برای خدا و در راه خدمت به خلق بکارگرفته شود، «نعمت» است؛ ولی اگر وسیله‌ای برای ارضای هوس‏های دنیایی انسان و دستاوردهای مادیِ او قرار گیرد عاقبتش چیزی جز نِقمت، عذاب و بدعاقبتی نیست.

;