63134

شرح حدیث:

حدیث شریف از امام جعفر صادق علیه‌السلام:

«شابٌّ سَخِيٌّ مُرَهَّقٌ في الذُّنوبِ أحَبُّ إلى اللَّهِ عزّوجلّ مِن شَيخٍ عابِدٍ بَخيلٍ»

ترجمه روان:
«جوانِ سخاوتمندِ غرق در گناه، نزد خداوند عزّوجل محبوب‌تر است از پیرمرد عابدِ بخیل.»

شرح و تبیین:

این حدیث یکی از عجیب‌ترین و در عین حال عمیق‌ترین احادیث در باب «اولویت‌های خداوند» در قضاوت درباره بندگان است. ظاهر حدیث بسیار تکان‌دهنده است: چگونه ممکن است جوانی که آلوده به انواع گناهان است، نزد خدا محبوب‌تر باشد از پیرمردی که عمرش را در عبادت گذرانده؟

پاسخ در یک کلمه نهفته است: سخاوت.

امام علیه‌السلام می‌فرمایند که سخاوت (بخشندگی قلب، دستِ باز در کمک به خلق، ایثار و فداکاری) از چنان مقامی نزد خداوند برخوردار است که حتی می‌تواند بر گناهان بسیار سنگین برتری یابد و صاحبش را محبوب‌تر از عابدی بخیل کند.

چرا سخاوت این‌قدر مهم است؟

۱. سخاوت، جلوه‌ای از اسم «الکریم» و «الجواد» خداوند است
انسان سخاوتمند در حقیقت دارد شبیه‌ترین صفت الهی را در خودش زنده می‌کند. خداوند خودش «جود مطلق» است و دوست دارد بنده‌اش هم جود  و کرم باشد.

۲. بخل، مادر بسیاری از رذائل و مانع اصلی توحید عملی است.
بخیل در دلش به جای خدا به مالش تکیه کرده است. او خدا را در مالش شریک نمی‌بیند و از خرج کردن در راه خدا می‌ترسد. این بخل، حتی اگر با کوهی از عبادت همراه باشد، قلب را فاسد می‌کند.

۳. جوان گناهکارِ سخاوتمند، هنوز «قلب زنده» دارد.
او با وجود گناهانش، هنوز در دلش نور محبت به خلق خدا هست. این نور، زمینه توبه و بازگشت را زنده نگه می‌دارد. اما پیرمرد عابد بخیل ممکن است قلبش مرده باشد و دیگر امیدی به اصلاحش نباشد.

۴. این حدیث مژده‌ای بزرگ به جوانان گناهکار است
اگر جوان گنهکاری این حدیث را بشنود و بگوید: «پس لااقل سخاوتمند باشم»، همین یک صفت می‌تواند نجاتش دهد. بسیاری از گنهکاران با همین سخاوت و دست‌گیری از خلق، در لحظه آخر توبه کردند و به بالاترین درجات رسیدند (مثل فُضَیل عَیاض، حرامی راهزن که با یک کرم و جوانمردی، عارف بزرگ شد).

مثال عینی از تاریخ:

حضرت فُضَیل عیاض (ره) در جوانی راهزن بود و گناهان بسیار داشت، اما هیچ‌گاه به یتیم و بیوه و فقیر تعرض نمی‌کرد و حتی از اموال غارت‌شده به آن‌ها می‌داد. همین جوانمردی و سخاوت بود که وقتی آیه «أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ...» را شنید، دلش شکست و یک‌شبه عارف بزرگی شد.

نتیجه و پیام عملی:

این حدیث به ما نمی‌گوید که «گناه کنید ولی سخاوتمند باشید»؛ بلکه می‌گوید:

• اگر گناهکارید، لااقل بخیل نباشید؛ هنوز امیدی برایتان هست.
• اگر عابد و زاهدهستید، مواظب باشید بخل قلب‌تان را تباه نکند؛ که عبادت با بخل، گاهی هیچ ارزشی ندارد.
• سخاوت، کلید محبوب شدن نزد خداست، حتی اگر بقیه اعمالمان ناقص باشد.

خداوند در قرآن هم فرمود:
«لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»
(هرگز به نیکی نمی‌رسید مگر آنکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید - آل عمران/۹۲)

پس تا زنده‌ایم، لااقل «سخاوتمند» باشیم؛ که این صفت، حتی گناهان سنگین را سبک می‌کند و قلب را محبوب خدا.

خداوندا صفت سخاوت را در ما زنده کن و ما را از سخاوتمندان قرار بده. آمین